[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.zaprzęgi skarbowe, utrzymywane przez państwo na potrzebyartylerii.W 1581 r.w taborach artylerii wykorzystano 400koni i 200 wołów21.Na wyprawy zabierano ju\ znaczne ilości dział, np.napozwolską w 1557 r. 68, na radoszkowicką w 1567 ok.100.W czasie kampanii Batorego działa, kule orazproch nale\ało transportować na znacznie większe odległo-ści, stąd w 1579 r.przygotowano 97 dział, z których częśćzabrano pod Połock, a w następnym roku wykorzystano wtrakcie kampanii co najmniej 70 dział, z tego 30 cię\kich,burzących.Niestety, w 1581 r.nie wło\ono ju\ tylewysiłku w przygotowanie sprzętu artyleryjskiego i podPsków prowadzono podobno zaledwie 20 dział burzącychi nieznaną bli\ej liczbę mniejszych22.Udało się za to zaciągnąć doskonałych fachowców, którychzachęcano do słu\by wysokimi pensjami i nagrodami.Spośród 20 mistrzów puszkarskich oraz 10 ich pomocników,zdecydowaną większość stanowili przybysze z Rzeszy, Zląskai Pomorza.Naczelne dowództwo nad artylerią spoczywałow ręku Ernesta Weihera, którego w pracach administracyj-nych wyręczał Bartłomiej Ostromęcki.Wiadomo te\, \e jacyśpuszkarze znajdowali się w rotach węgierskich.Jeszcze większe wynagrodzenie ni\ puszkarze pobieraliin\ynierowie wojskowi.Spośród 12, których zaanga\owanona wyprawę pskowską, niemal wszyscy pochodzili z Italii.Najwybitniejszym z nich był bez wątpienia DominikRidolfini, dowodzący jednocześnie pułkiem piechoty JanaZamoyskiego.Od najmłodszych lat parał się zawodemwojskowym, zdobywając wiedzę z zakresu artylerii oraz21K.Górski, Historia artylerii polskiej, Warszawa 1902, s.77.22Taką liczbę polskich dział burzących podają: P i o t r o w s k i , op.cit., s.44; Powiesi' o pricho\enii, s.64. 86in\ynierii podczas licznych wojen prowadzonych wówczasna Półwyspie Apenińskim.Słu\ył pod rozkazami słynnegoweneckiego kondotiera Latino Orsiniego, a następnie wal-czył z Turkami na Krecie.W początkach 1580 r.przybyłdo Polski i w trakcie wyprawy wielkołuckiej kierował całągrupą in\ynierów włoskich, obecnych przy królu.Taką te\funkcję powierzono mu podczas wyprawy pod Psków.Na personel saperski armii koronnej składało się 50ludzi, kierowanych przez 2 szancmistrzów.Wynajęto tak\e41 górników do kopania podkopów, 21 cieśli, kilku kowali,kołodziejów i węglarzy23.Osobnych rzemieślników miałyodziały litewskie i węgierskie.Wiadomo, \e podobnie jak w poprzednich kampaniach,tak i podczas wyprawy pskowskiej, wykorzystywano naj-nowsze osiągnięcia kartografii.Zarówno król, jak i hetmanlitewski Krzysztof Radziwiłł, z całą pewnością posługiwalisię mapą Inflant sporządzoną przez Strubicza.Wykonywanona bie\ąco plany obleganych twierdz, jednak większość znich nie dotrwała do naszych czasów.Zadbano te\ o słu\bę zdrowia i lekarstwa, których napotrzeby armii królewskiej dostarczał aptekarz Anioł Cabo-rti.Zaanga\owano sporą grupę chirurgów, opłacanych przezskarb państwowy, a przydzielono ich do poszczególnychoddziałów jazdy i piechoty koronnej.Kierował nimi Wil-helm Lucenberger, a najwybitniejszym lekarzem internistąbył medyk nadworny Batorego, Mikołaj Bucella.Własnypersonel medyczny posiadały formacje zachodnioeuropej-skie, roty węgierskie, a tak\e prywatne, wystawiane przezpanów polskich i litewskich.Armia królewska prowadziła ze sobą całą masę wozówtaborowych i słu\by, dorównującej liczebnie samemuwojsku.Tzw.ciurów obozowych wykorzystywano niekiedydo akcji bojowych, jednak bardziej przydawali się oni do23K o t a r s k i , op.cit., cz.IV, s.34 35. 87gromadzenia \ywności oraz paszy dla koni.Wprawdzienad zaopatrzeniem armii miał czuwać tzw.prowiant--magister, jednak ten wspomagał raczej oddziały piesze.Jazda organizowała akcje fura\owania na własną rękę,wykorzystując do tego m.in.czeladz słu\ącą poszczególnymtowarzyszom.Koncentracja tak du\ej masy ludzi wymagałaoczywiście słu\by policyjnej.Kierował nią profos mającydo dyspozycji 25 pachołków oraz kata.Z powodu wielo-narodowego składu wojska przydzielono mu do pomocy podwóch delegatów spośród oficerów polskich, litewskich,węgierskich i niemieckich.Armia ciągnąca na trzecią wyprawę moskiewską byłaniewiele mniejsza ni\ te, zgromadzone w poprzednichlatach.Finanse tak\e nie wzbudzały początkowo niepokoju.Wprawdzie podatki napływały jak zwykle powoli, aleBatory był w stanie pokryć wstępne wydatki wojenne zpo\yczek zaciągniętych u ksią\ąt Rzeszy oraz opłatcelnych płynących z Rygi, podporządkowanej niedawno wwiększym stopniu Rzeczypospolitej.Wydawało sięponadto, \e znaczne zapasy zdobyte na wrogu i pozostałe zpoprzednich kampanii, pozwolą na ograniczenie wydatkówna cele materiałowo-techniczne.Odbiło się to jednakniekorzystnie na artylerii, bowiem wieziono zaledwie 600cetnarów prochu licząc na to, i\ dołączy się do nich zasobyzgromadzone po poprzednich kampaniach w Suszy.Tam-tejszy proch wyleciał jednak w powietrze w trakcie marszupod Psków, co nie wró\yło dobrze armii królewskiej.Wsumie dało się zauwa\yć, i\ przygotowania wojenne niemiały ju\ takiego rozmachu, jak w latach poprzednich, apewne zaniedbania związane z zaopatrzeniem w proch iamunicję, miały się odbić fatalnym skutkiem na losachkampanii. MOSKIEWSKIE PRZYGOTOWANIA WOJENNEARMIA MOSKIEWSKA PO REFORMACH IWANA GROyNEGOPanowanie Iwana IV Groznego zaznaczyło się w dziejachpaństwa moskiewskiego szeregiem reform społeczno--ustrojowych.Najistotniejszymi były te, wprowadzone wdziedzinie wojskowości.W połowie XVI w.w państwiemoskiewskim zaczęto tworzyć nowe urzędy centralne prikazy.Do związanych z wojskowością zaliczano PrikazSpraw Wojskowych (Razriadny), który prowadził ewidencjęludzi, zobowiązanych do słu\by wojskowej.Rozdawaniem ispisem majątków obcią\onych słu\bą wojskową zajmował sięPrikaz Dóbr Ziemskich (Pomiestny)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]