[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.sceptycyzm - 1) stanowisko w sprawie poznawalności prawdy, głoszące, i\ spóro po-znawalność prawdy jest nierozstrzygalny, tzn.nie mo\emy - np.ze względuna nieistnienie, niemo\liwość istnienia lub niemo\liwość ustalenia istnienia czynieistnienia kryterium prawdy - wykazać, ani \e poznajemy prawdziwie, ani \enie poznajemy prawdziwie.Podstawą s.jest wątpienie w istnienie lub rzetelnośćnaszej wiedzy (poznania), a nie stwierdzenie niepoznawalności czegoś (wtedymielibyśmy do czynienia raczej z agnostycyzmem ni\ s.).Znajduje się wieleodmian s.S.powszechny (generalny, całościowy) polega na wątpieniu wewszelką wiedzę (poznanie) lub podwa\aniu wiarygodności (uznaniu zawodności)wszelkich władz poznawczych (człowieka) i tym samym albo prowadzi dosprzeczności (gdy\ głosząc nierozstrzygalność, problematyczność lub409niewiarygodność wszelkiej wiedzy, jednocześnie uznaje się za prawdziwą tezęstwierdzającą tę nierozstrzygalność), albo do postawy wstrzymywania się odjakiegokolwiek sądu (wątpienie we wszystko, tak\e w wątpienie), albo do jakiejśodmiany s.częściowego (s.ograniczony tylko do poznania jakiegoś typu, np.poznania dotyczącego tego, co transcendentne wobec poznającej świadomości).W dziejach filozofii wysuwano następujące argumenty na rzecz (ró\nych odmian)s.(najczęściej, de facto, częściowego): niemo\liwość ustalenia niezawodnegokryterium prawdy (czy rozstrzygnięcia sporu w sprawie jego istnienia) zuniknięciem błędu petitio principii, fakt zachodzenia niekiedy rozbie\nościmiędzy rezultatami poznawczymi, fakt błędu poznawczego (nie mo\na ufaćwładzom poznawczym, które choć raz wprowadziły ich podmiot w błąd),zasadnicza (związana z jego strukturą) zawodność ludzkiego poznania(nieadekwatność poznania, dystans między podmiotem a przedmiotem poznania,udział pośredników w poznaniu, aktywność podmiotu w akcie poznawczym),niemo\liwość wykluczenia przypadkowych czynników zakłócających(zniekształcających) poznanie, (hipotetyczna) mo\liwość łudzenia podmiotówpoznających przez złośliwego demona (Kartezjusz) lub złych naukowcówmanipulujących mózgami ludzkimi (H.Putnam).Przeciwnicy s.wykazująbłędność niektórych z tych argumentów, a wobec pozostałych stwierdzają albo \enie wystarczają one do utrzymania tezy s., albo \e bezpodstawnie przykłada się wnich większą wagę do sytuacji mo\liwych (skonstruowanych) ni\ faktycznych.S.metodyczny - stanowisko dotyczące metody uzyskiwania poznanianiezawodnego; metoda ta polega na wątpieniu w poszczególne twierdzenia celemznalezienia twierdzeń pewnych (w które się nie da wątpić).2) Szkoły filozofiistaro\ytnej, rozwijające się w III i IV w., w których formułowano argumenty narzecz s.(tak\e: agnostycyzmu i relatywizmu) oraz propagowano (teoretyczną ipraktyczną) postawę sceptyczną; jedną z zasług sceptyków jest - związane zanalizami z zakresu teorii poznania i logiki - opracowanie technik obalaniatwierdzeń lub wykazywania zawodności (czy względności) ludzkiego poznania(tzw.tropy sceptyczne, pogłębiające dyskusje nad niektórymi zagadnieniamiepistemologicznymi).Do najbardziej znanych sceptyków nale\ą Pyrron z Elidy iSekstus Empiryk.schemat pojęciowy (aparatura pojęciowa) - według niektórych epistemologów:ogół zasobów intelektualnych podmiotu (np.układ pojęć, posiadany język iteorie), za pomocą którego ujmuje on i kształtuje wszelkie (zwłaszczaempiryczne) dane poznawcze.Niektórzy (np.D.Davidson) podwa\ają opozycję:schemat - dane (świat, rzeczywistość), uznając ją za kolejny dogmat empiryzmu.scholastyka - filozofia szkolna; filozofia (i teologia) uprawiana i nauczana wśredniowieczu (zwłaszcza w okresie od XII do XIV w.włącznie) w ramachinstytucji religijnych, naukowych i dydaktycznych zachodniego (łacińskiego)chrześcijaństwa.Charakterystyczne cechy filozofii scholastycznej upatruje się w:podleganiu inspiracji religijno--teologicznej, szczególnie w zakresie problematyki(hasło prekursora s.- Anzelma z Aosty lub z Canterbury: fides ąuaerensintellectum), pełnieniu (tak\e) funkcji usługowych wobec teologii,przywiązywaniu du\ej wagi do autorytetów (np.Arystotelesa), rozwijaniu się wramach szkół, akcentowaniu pewnej ustalonej formy wykładu i dyskusji doktryny(wraz z przyjętą terminologią)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]