[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.oprocentowanienominalne minus stopa inflacji) będzie na tyle małe, że pozwoli beztrudności zapewnić spłatę rat i procentów.Rachuby te, jak wykazałaprzyszłość, okazały się zawodne.Zadłużenie zewnętrzne krajów rozwijających się na koniec 1995roku było szacowane na sumę 1790,2 a na koniec 2000 roku na2029,7 mld dol.(patrz tabela 16.1, 16.2), zadłużenie zewnętrzne krajówEuropy Z
rodkowej i Wschodniej (bez Rosji, Białorusi i Ukrainy) w 2000roku wyniosło 172,1 mld a Rosji 133,4 mld Ciekawymzjawiskiem jest fakt, że Rumunia do połowy 1989 roku spłaciła całeswoje zewnętrzne zadłużenie.Odbiło się to jednak negatywnie na jejrozwoju gospodarczym i poziomie życia ludności. Przez narastanie zewnętrznego zadłużenia dokonał się pewienczęści bogactwa (w postaci zasobów finansowych i realnych) z krajówrozwiniętych do krajów rozwijających się i częściowo do krajów EuropyZ
rodkowej i Wschodniej.Miał on służyć przyspieszeniu rozwojugospodarczego tych krajów i poprawie warunków życia ich mieszkańców.Cele te nie zostały osiągnięte w wielu krajach dłużniczych.Stopień zadłużenia krajów dłużniczych jest bardzo zróżnicowany.Sąkraje nadmiernie zadłużone w stosunku do ich możliwości obsługi długu.Należą do nich cztery kraje Ameryki a mianowicie Argentyna,Brazylia, Meksyk i Wenezuela.Jest też wiele krajów, których zadłużenienie przekracza możliwości jego spłaty, ale kraje te mają trudnościz obsługą długu.Należą do nich kraje afrykańskie i wiele krajówazjatyckich, a także niektóre kraje postsocjalistyczne.Głównym problememzadłużenia jest nie tyle jego wielkość, ile problem z możliwością jegoobsługi, tj.płatności przypadających rat kapitałowych i procentów.Bankierzy uważają, że sprawy idą dobrze, jeżeli dłużnik jest w staniespłacić procenty.Raty kapitałowe mogą mu wielokrotnie prolongować.Por. World Economie Outlook" 1999, October, s.228.16.1.Różne aspekty zadłużenia krajów rozwijających się.361Tabela 16.1Wielkość i struktura zewnętrznego krajów rozwijających się w latachWyszczególnienie 1988 1990 1993 1995Wielkość zadłużeniaZadłużenie ogółem 1 147,2 1 255,0 1 409,9 1 525,1 1 654,7 1 790,2Afryka 203,9 224,2 232,7 242,1 253,9 271,1Azja 324,1 366,2 448,2 496,1 570,9 636,2Z
rodkowy Wschód i Europa 203,5 227,4 255,7 280,1 288,3Ameryka A
acińska 415,6 437,1 473,3 506,9 547,9 594,6Afryka 102,1 132,0 135,0 144,4 154,3Struktura zadłużeniaZadłużenie ogółem 1 147,2 1 255,0 1 409,9 1 525,1 1 654,7 1 790,2Krótkoterminowe 187,6 218,7 264,7 290,3 321,6 378,2Długoterminowe 959,6 1 036,3 1 145,2 1 234,7 1 333,1KredytodawcaOficjalny 527,9 611,5 656,5 690,6 734,0 776,3Banki komercyjne 438,4 411,7 446,7 464,2 498,9Inny prywatny 180,9 231,8 306,6 370,3 467,6 515,0 World Economie Outlook" 1996 May, s.175.Tabela 16.2Wielkość zadłużenia zewnętrznego krajów rozwijających się w latach(wWyszczególnienie 1996 1997 1998 1999 2000Zadłużenie ogółem 1784,8 1865,7 1965,2 1969,6 2029,7Afryka 306,4 298,8 303,0 308,4 313,7Azja 592,8 644,7 640,1 631,5 650,7Z
rodkowy Wschód i Europa 231,4 241,9 271,3 279,3 290,4Zachodnia Półkula 654,2 680,3 750,9 750,4 774,9y
ródło:  World Economie Outlook" 1999, October, s.228.Były cztery przyczyny narastania zewnętrznego zadłużeniakrajów rozwijających i krajów Europy Z
rodkowej i Wschodniej.Popierwsze, kraje te zaczęły realizować ambitne programy uprzemysłowienia.Na ich realizację nie starczało im wewnętrznych z
ródeł finansowania.Sięgnęły więc po zasoby zewnętrzne w postaci kredytów zagranicznych.362 16.Zadłużenie międzynarodowe i jego rozwiązywaniaKredyty zaciągnęły głównie po to, aby budować nowe zakłady przemys-łowe, które w przyszłości mogłyby przyczynić się do spłaty kredytówprodukując na eksport.Do tych krajów należy również zaliczyć Polskęi Rumunię.Udane inwestycje stwarzały możliwość spłaty zaciągniętychkredytów, natomiast inwestycje chybione możliwości takiej nie dawały powodowały narastanie zadłużenia zewnętrznego.Po drugie - wielekrajów rozwijających się zaciągnęło kredyty zagraniczne w celu sfinan-sowania deficytu bilansu płatniczego, spowodowanego głównie wzrostemcen ropy naftowej.Ich sytuacja płatnicza była trudniejsza.Po trzecie,przyczyną narastania zewnętrznego zadłużenia tej grupy krajów byłwzrost realnej stopy W pierwszej połowie lat osiemdziesiątychXX wieku nominalna stopa procentowa w Stanach Zjednoczonych sięgała20% rocznie.Utrzymywały się również wysokie stopy procentowew krajach Europy Zachodniej.Przyczyną tak wysokiego poziomu stópprocentowych były czynniki natury wewnętrznej Stanów Zjednoczonychi pozostałych krajów uprzemysłowionych.Zastosowały one politykęwysokiej stopy procentowej w charakterze głównego narzędzia walkiz inflacją.Polityka wysokiej stopy procentowej prowadzona przez tekraje negatywnie rzutowała na kraje dłużnicze.Jej efektem był wzrostzewnętrznego zadłużenia tych krajów.W drugiej połowie lat osiem-dziesiątych stopy procentowe w krajach zostały obniżone,w wyniku czego ich wpływ na narastanie zadłużenia krajów dłużniczychosłabił.Po czwarte, wzrost zadłużenia następował również w wynikupowiększającej się sumy niespłaconych odsetek od kredytów.Zaczętonaliczać odsetki od niespłaconych odsetek, co powodowało wzrostzadłużenia krajów niebędących w stanie wywiązywać się z obsługiswojego zadłużenia zewnętrznego.Należy zaznaczyć, że kraje dłużnicze miały możliwość zaciąganiakredytów z wielu z
ródeł.Były to kredyty rządowe, kredyty bankowez gwarancjami rządowymi i bez tych gwarancji, kredyty eurowalutowe (wtym kredyty syndykalne) oraz kredyty w międzynarodowych instytucjachfinansowych i w regionalnych bankach rozwoju.Głównym kanałemzadłużenia krajów rozwijających oraz krajów Europy Z
rodkoweji Wschodniej okazał się prywatny system bankowy.To właśnie bankikomercyjne w latach siedemdziesiątych XX wieku były głównym kanałemrecyrkulacji z krajów OPEC do krajów dłużniczych.Stosowały16.1.Różne aspekty zadłużenia krajów rozwijających się.363one wobec krajów dłużniczych dosyć liberalne kryteria oceny ichwiarygodności kredytowej, co przyspieszyło proces narastania zadłużeniazewnętrznego tych krajów.Banki komercyjne ponoszą (chociaż się dotego nie przyznają) dużą część odpowiedzialności za nadmierne zadłużeniewielu krajów rozwijających się [ Pobierz całość w formacie PDF ]