[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Przybywało mu wielu towarzyszy.Najwybitniejszym był Jan Kochanowski, na którego Rej sam wskazał jako na wyższego od siebie.Kochanowski pochodził ze średniej szlachty, podobne jak przyjaciel jego młodości, Zamojski.Obydwaj bawili na studiach w Padwie i w Paryżu - zdawało się z początku, że razem będą robić karierę polityczną.Za Zygmunta Augusta wszedł Kochanowski do kancelarii królewskiej w stopniu sekretarza.Ale poezja i kancelaria! Rzucił wszystko, osiadł w dziedzicznej wsi, w Czarnolasie i w zaciszu przysłuchiwał się, co słychać na wielkim świecie.Nie zamknął się na sprawy publiczne, lecz towarzyszył im tylko swym świetnym piórem.W jego wierszach jest sporo tematów politycznych, co zresztą miało już zawsze stanowić cechę polskiej poezji.Ale umiał sięgnąć do głębin ducha ludzkiego.Należał zawsze do obozu katolickiego i był bardzo religijny.Wsławił się najpierw wierszem "Czego chcesz od nas, Panie, za twe wielkie dary".Używa się dotychczas jego tłumaczenia psalmów.A któż z nas nie zna i nie śpiewa jego pieśni "Kto się w opiekę?".Sławny był już za Zygmunta Augusta, lecz u szczytu talentu i sławy stanął dopiero za czasów Stefana Batorego.Przyjaźń z Zamojskim trwała ciągle i kanclerz ofiarował się wystarać mu się u króla o godność kasztelańską.Odpowiedział pięknym wierszem, w którym wysławia swoje spokojnie wiejskie życie, opiewa piękno lip rozłożystych przed swym dworkiem, jak siedzi sobie z książką pod taką lipą i "nie dbam o kasztelana, pilnując swego dzbana".Równocześnie Skarga wykształcał coraz bardziej prozę polską, coraz piękniejszym pisując językiem.Tak spotkali się na weselu Zamojskiego obaj najwięksi nasi pisarze owych czasów, prozaik i poeta.A przedstawienie teatralne, to coś wówczas rzadkiego, wyjątkowego.Przyjacielowi młodości ułożył na wesele dramat na tle historii starożytnej "Odprawa posłów greckich".Były tam rozmaite aluzje polityczne do wielkich planów króla i kanclerza.Podobnie jak Skarga, był też Kochanowski z początku stronnikiem habsburskim, a zamienił się w najgorliwszego zwolennika królewskiego, bo go król Stefan ujął swym postępowaniem, bo w jego polityce upatrywali obydwaj dobro ojczyzny.Jak zaś starannie usuwał Batory wszelkie przeszkody, widać to w jego stosunkach ze Szwecją.Z powodu Inflant nastąpiła rozległa gra pomiędzy kilku państwami i w tę grę weszła także Szwecja.Przypomnijmy sobie, jak jeszcze za Zygmunta Augusta wkroczyły szwedzkie załogi na północ Inflant, do Estonii.Podczas wojen Batorego wojowała z Moskwą również Szwecja, chociaż oddzielnie i rozszerzyła tam znacznie swoje zdobycze.W r.1583 musiał Iwan Groźny zawierać rozejm także z królem szwedzkim, Janem III Wazą, uznając się za pokonanego, podobnie jak wobec Polski.Czy w przyszłości połączy się armia szwedzka z polską przeciwko Moskwie, czy też nastąpi w Inflantach współzawodnictwo pomiędzy Polską a Szwecją? Oto było wielkie pytanie i wielka troska polityki polskiej.Wojny ze Szwecją nie tylko nikt nie chciał, ale była przecież tradycja wielkiego programu prymasa Łaskiego, żeby dążyć do unii ze Szwecją.Dawniej Zygmunt Stary odmówił przyjęcia szwedzkiej korony, a teraz nasuwała się możliwość w odwrotny sposób, żeby sobie ze Szwecji obrać króla na tron polski.Mostem do zgody ze Szwecją miało być przyznanie następstwa tronu polskiego królewiczowi szwedzkiemu Zygmuntowi.Nie był on nam obcy.Rodzona siostra Zygmunta Augusta i Anny Jagiellonki, Katarzyna, wyszła za mąż za księcia finlandzkiego, Jana (Finlandia należała wówczas do Szwecji).Wiódł on spory ze swym bratem, królem Szwecji i był przez brata więziony.W więzieniu powiła Katarzyna syna Zygmunta.Później Jan zasiadł na szwedzkim tronie i Zygmunt został królewiczem.Ogromnie go lubiła "ciotuchna", królowa Anna, żona Batorego; bezdzietna, pokochała siostrzeńca, którego pieszczotliwie nazywała "Zyziem" [ Pobierz całość w formacie PDF ]