balzac honoriusz fizjologia małżeństwa

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Do dziś francuskie prawa i obyczaje, mając do czynienia z jednej strony z wykrocze-niem, z drugiej ze zbrodnią, której można było zapobiec, popierały zbrodnię.Czymże bo-wiem, jeśli nie wykroczeniem zaledwie, jest błąd młodej dziewczyny, jeśli go porównamy zbłędem zamężnej kobiety? Czyż nie byłoby zatem bez porównania mniejszym niebezpieczeń-33 Wikary z W a k e f i e l d powieść angielskiego pisarza Oliviera Goldsmitha (1728 1774).34G i l B l a s bohater powieści obyczajowej Alain Ren� Lesage a (1668 1747) Przypadki Idziego Bla-sa.58stwem dać wolność dziewczętom niż zostawiać ją kobietom? Myśl brania młodej dziewczynyna próbę pobudzi z pewnością więcej poważnych ludzi do myślenia niż gapiów do śmiechu.Zwyczaje Niemiec, Szwajcarii, Anglii i Stanów Zjednoczonych dają młodym pannom prawa,które wydawałyby się we Francji obaleniem wszelkiej moralności; mimo to niewątpliwą jestrzeczą, iż w krajach tych małżeństwa mniej są nieszczęśliwe niż we Francji.,,Skoro kobieta oddała się całkowicie kochankowi, musiała dobrze znać tego, z którymzłączyła ją miłość.Nim pozyskał jej serce, zdołał on niewątpliwie zyskać jej szacunek i za-ufanie.Blask prawdy, bijący z tych słów, rozświetlił może na chwilę mroki więzienia, w głębi któ-rego Mirabeau35 je nakreślił, a jakkolwiek bogata myśl w nich zawarta powstała pod wpły-wem najszaleńszej namiętności, niemniej przeto zamyka ona w sobie cały problem społeczny,który nas w tej chwili zajmuje.W istocie, małżeństwo oparte na skojarzeniu religijnego za-chwycenia, jakie stwarza miłość, z próbą owej chłodnej trzezwości, jaka następuje po mo-mencie posiadania, powinno by stanowić najtrwalszy ze wszystkich związków.Kobieta nie może wówczas zarzucać mężowi, iż należy do niego jedynie na mocy literyprawa.Nie znajdzie już w tej przymusowej przynależności motywów przemawiających zaoddaniem się kochankowi, jak ta, która w głębi swego serca wyczyta na poparcie swych ży-czeń tysiąc sofizmatów, nasuwających jej dwadzieścia razy na godzinę pytanie, czemu, jeślioddała się wbrew woli człowiekowi, którego nie kochała, nie miałaby się oddać dobrowolnietemu, którego kocha.Wówczas kobieta nie może usprawiedliwić swych skarg na owe wady,nieodłączne od natury ludzkiej, gdyż z góry już poznała męską tyranię i pogodziła się z jejkaprysami.Niejedno młode dziewczę dozna zawodu w nadziejach miłości!.Ale czyż nie będzie dlanich olbrzymią wygraną, iż nie związały życia z człowiekiem, którym mają prawo pogardzać?Ludzie tchórzliwi okrzykną się może, że podobna reforma naszych obyczajów stałaby siępowodem strasznego rozluznienia: że, bądz co bądz, prawa czy obyczaje będące praw tychzródłem nie mogą uświęcać zgorszenia i niemoralności; że jeśli istnieje zło nieuniknione,społeczeństwo bodaj nie powinno go uświęcać.Na to można by odpowiedzieć przede wszystkim, iż wskazany przez nas system dąży dozapobieżenia złemu, które dotychczas uważano za nieuniknione.Choćby nawet nasze staty-styczne cyfry nie były zbyt ścisłe, w każdym razie odsłoniły one ogromną ranę społeczną;zatem nasi moraliści woleliby zło większe od mniejszego, woleliby ciągłe pogwałcenie zasa-dy, na której wspiera się społeczeństwo, od problematycznej jeszcze swobody prowadzeniasię dziewcząt; rozwiązłość matek rodzin, która zatruwa w samym zródle wychowanie mło-dzieży i unieszczęśliwia przynajmniej cztery osoby, od wolności młodej dziewczyny, naraża-jącej szczęście tylko własne i co najwyżej swego dziecięcia.Niech raczej przepadnie cnotadziesięciu dziewic niż owa świętość obyczajów, owa korona czci, jaka powinna zdobić czołomatki rodziny! Obraz, który przedstawia młoda dziewczyna opuszczona przez uwodziciela,ma w sobie zawsze coś podniosłego i świętego: to obraz zdeptanych przysiąg, zdradzonejświętej ufności, a na gruzach zbyt kruchej cnoty niewinność, cała we łzach i wątpiąca owszystkim, skoro musiała zwątpić o miłości ojca do własnego dziecięcia.Nieszczęśliwa jestjeszcze niewinną; może zostać jeszcze wierną żoną, tkliwą matką jeżeli przeszłość przesło-nięta jest chmurami, przyszłość jest tak błękitna jak czysty lazur nieba.Czyliż znajdziemy tełagodne barwy w ponurych obrazach cudzołożnej miłości? Tam kobieta jest ofiarą; tutaj zbrodniarką.Jakaż nadzieja została cudzołożnej żonie? Choćby nawet Bóg odpuścił jej winę,najprzykładniejsze życie nie zdoła usunąć z ziemi żywych owoców występku.Jeśli Jakub I35Honor� Gabriel de M i r a b e a u (1743 1791) jeden z najwybitniejszych mówców i działaczy z okresurewolucji francuskiej r.1789, w latach 1777 do 1780 przebywał w więzieniu w Vincennes za długi; listy jego,pisywane stamtąd do Zofii Ruffey margrabiny de Monnier, ukazały się w druku w r.1891.59był synem Rizzia, zbrodnia Marii trwała tak długo, jak długo trwał jej nieszczęsny ród kró-lewski, a upadek Stuartów był tylko wymiarem sprawiedliwości [ Pobierz całość w formacie PDF ]