Dikotter Frank Wielki głód

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Widzie-liśmy już, jak w szczycie Wielkiego Skoku władze nalegały nagęsty siew i głęboką orkę.Do tego dochodziły kapryśne inter-wencje lokalnych urzędników, niemających pojęcia o rolnic-twie.W 1959 roku w komunie Luokeng miejscowy kierownikpostanowił na połowie areału zastąpić istniejące uprawy bata-tami; potem zmienił zdanie i kazał zastąpić bataty orzeszkamiziemnymi.Następnie sadzonki orzeszków wyrwano, by zasa-dzić w tym miejscu ryż.Rok wcześniej w komunie spróbowanogłębokiej orki, wykorzystując wielką koncentrację siły roboczejna niewielkich poletkach do kopania głębokich bruzd częstoręcznie.Zastosowano ogromne ilości nawozów, w niektórychprzypadkach nawet do trzydziestu ton na hektar.I nic to niedało19.W powiecie Kaiping w Guangdongu tysiące chłopówwielokrotnie zmuszano do sadzenia roślin wczesną wiosną1959 roku mimo mroznej pogody; sadzonki trzykrotnie zmarzły,a w końcu pole dało zaledwie czterysta pięćdziesiąt kilogra-mów z hektara20.Jeszcze bardziej katastrofalny w skutkach był rozkaz, bysadzić mniej.Mao był tak przekonany, że wieś ugina się podogromnym ciężarem zbiorów, że zaproponował, by jedną trze-cią ziemi uprawnej zostawić odłogiem. Ludzie w Chinach za-zwyczaj uprawiają trzy mu, ale moim zdaniem dwa mu wystar-czą ��.W połączeniu z exodusem rolników ze wsi do miast całyareał upraw został ograniczony.W 1958 roku w Hunanie zbo-że rosło na około 5,78 miliona hektarów, ale do 1962 roku tenareał zmniejszył się o piętnaście procent do 4,92 miliona hek-tarów��.W prowincji Zhejiang co roku znikało około 65 tysięcy196hektarów ziemi uprawnej, co spowodowało utratę około jednejdziesiątej całego areału do 1961 roku��.Te średnie dane z całejprowincji ukrywały głębokie różnice w poszczególnych jej częś-ciach.Na przykład w regionie Wuhan uprawiano zaledwie niecoponad połowę z dostępnych 307 tysięcy hektarów24.Tan Zhen-lin, odpowiedzialny za całe rolnictwo, odnotował w 1959 roku,że odłogiem leży około 7,3 miliona hektarów25.W przemówie-niu wygłoszonym na początku 1961 roku Peng Zhen ocenił, żeobsiano w sumie 107 milionów hektarów: jeśli była to praw-da, oznaczało to utratę 23 milionów hektarów od 1958 roku26.Należy do tego dodać zmianę proporcji uprawianych roślin.Ludność miejska wolała zboże wyższej jakości i rośliny prze-tworzone (xiliang) ryż, pszenicę oraz soję, choć na północykonsumowano także znaczne ilości ziarna pośledniejszego(culiang): sorgo, kukurydzy i prosa.Bataty uważano za jedze-nie chłopskie i zazwyczaj nie spożywano ich w większych iloś-ciach27.Ponadto bataty były towarem nietrwałym, dlatego pań-stwo niezbyt się nimi interesowało; większość kontyngentówdotyczyła zbóż wyższej jakości.W latach głodu uprawa batatówproporcjonalnie wzrosła, ponieważ działacze reagowali na na-ciski, by zwiększyć plony, przechodząc na łatwe w uprawie ro-śliny bulwiaste.Rolnikom najczęściej zostawały tylko kartofle."Obejmując monopolem handel zbożem, państwo wzięło nasiebie gigantyczne zadanie.Agencje państwowe musiały ku-pować zboże, magazynować je, przewozić do różnych miejscw kraju, ponownie je magazynować i rozdzielać według przy-działów wszystko zgodnie z planem centralnym, a nie z bodz-cami tworzonymi przez rynek.Przed podjęciem tak ogromnegowyzwania mogłoby się zawahać nawet zamożne państwo, Chinynatomiast były nie tylko ubogie, ale jeszcze do tego bardzo wiel-kie.Magazyny państwowe w przeciwieństwie do niedużych197magazynów należących do szerokiego wachlarza prywatnychi państwowych producentów, detalistów i konsumentów w dość znacznym stopniu przyczyniały się do marnotrawieniaziarna.Powszechnie występowały owady, mnożyły się szczury.Szczegółowe dochodzenie przeprowadzone przez Zgromadze-nie Ludowe Prowincji Guangdong wykazało, że spośród 2832miejscowych magazynów szczury żyły w zdumiewającej liczbie2533 spichlerzy.Owady roiły się w jednej trzeciej wszystkich 123spichlerzy państwowych i jeszcze większej części z 728 spichle-rzy należących do komun w powiecie Chao an28.W pierwszejpołowie 1961 roku w Junnanie szkodniki znaleziono w blisko240 tysiącach ton ziarna29.W powiecie Zhucheng w Szantunguw każdym kilogramie zboża roiły się setki owadów30.Do tego dochodziło gnicie.Przyczyniały się do niego i kiep-skie warunki magazynowania, i praktyka nie zawsze wy-chwytywana przez inspektorów jakości zwiększania objętościziarna przez namaczanie.W Guangdongu blisko jedna trzeciaz półtora miliona ton kupionego przez państwo zboża zawie-rała za dużo wody, więc zgnilizna opanowywała spichrz pospichrzu��.W Hunanie jedna piąta całego zboża albo była za-atakowana przez owady, albo miała za wysoką zawartość wody.W Changshy, stolicy prowincji, problem dotyczył ponad połowycałego zmagazynowanego ziarna��.W magazynach państwo-wych często panowała za wysoka temperatura, co przyspiesza-ło rozwój śnieci i było korzystne dla szkodników lubiących cie-pło i wilgoć.W Junnanie w niektórych spichrzach temperaturadochodziła do 39 43 stopni��.Gnicie plonów było powszechnenawet w miejscach odległych od wilgotnych rejonów subtropi-kalnych, na mroznych północnych równinach.Podczas najgor-szego roku klęski głodu znacznie ponad pięćdziesiąt ton bata-tów zgniło w kilkunastu wsiach w powiecie Yanqing, niedalekood stolicy.Kolejne sześć ton spleśniało w magazynach w dziel-nicy Haidian w Pekinie34.198Sporo szkód wyrządzały także pożary, będące wynikiem pod-palenia lub przypadku.W samym tylko Junnanie w 1961 rokuco miesiąc z dymem szło siedemdziesiąt ton żywności; w 1960i 1961 roku co miesiąc odpisywano ponad trzysta ton na skutekśnieci, szkodników i ognia.Urząd Bezpieczeństwa Publicznegoobliczył, że zboże, które spłonęło w tej prowincji w samym tylko1960 roku, wystarczyłoby, żeby przez jeden miesiąc nakarmićpółtora miliona ludzi35.W Junnanie nie było jeszcze najgorzej.W regionie Anshan w prowincji Liaoning w 1960 roku co miesiącprzepadało czterysta ton, choć liczba ta obejmuje jedynie straty,które można przypisać kradzieży i korupcji36; tym tematemzajmiemy się pózniej.Programy Wielkiego Skoku katastrofalnie wpływały takżena system transportu [ Pobierz całość w formacie PDF ]