[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.59.Oprócz tego pod pozorem surowej naprawy obyczajów, raczej zaœ z nakazu w³asnej natury dopuœci³ siê wielu okrutnych i strasznych czynów.Niektórzy w takich oto wierszykach ganili jego obecne postêpowanie i zapowiadali przysz³e nieszczêœcia:Chcesz, okrutniku, o sobie wyroki poznaæ losu? Niech zginê, jeœli matka w³asna pokochaæ ciê mo¿e.Nie jesteœ nawet rycerzem - bez stu tysiêcy 152 w komorze, Wiedz wreszcie wszystko: jesteœ tylko wygnañcem Rodosu 153.Kres po³o¿y³eœ Saturna z³otym wiekom, Cezarze.Pókiœ ¿yw, bêdzie panowa³ okres spod znaku ¿elaza.Wzgardzi³eœ winem, któreœ z ziemskich rozkoszy wymaza³, I ¿³opiesz krew pieni¹c¹ siê jak wino w czarze.150 Wed³ug Tacyta (Ann.l 72) by³ to Pompejusz Macer, pretor z r.15 n.e.151 By} nim Granius Marcellus.pretor Bitynii, oko³o r.14-15 n.e.Nieco obszerniej i odmiennie mówi o tym incydencie Tacyt (Ann.l 74).152 Tzn.nie masz nawet czwartej czêœci cenzusu maj¹tkowego wymaganego dla cz³onka stanu rycerskiego, bo od ekwity wymaga³o siê posiadania 400000 sestercjów.153 Jako wygnaniec Rodosu nie jesteœ nawet obywatelem rzymskim.164 TYBERIUSZSpójrz dziœ na Sullê, Romulu, co sobie 154 szczêœcie zgotowa³,I na Mariusza 155, gdy zechcesz, lecz ju¿ po jego powrocie,Na Antoniusza patrz rêce we krwi zbroczone i w b³ocie,Kiedy do wojen domowych pod¿ega³ - i wyrzecz s³owa „Rzym ginie!"Ten bowiem zawsze swe rz¹dy topi³ w posoki pianach,Co po wygnaniu doszed³ do w³adzy króla i pana.(Baehrens, Fragm.poet.Rom., s.359)Te wiersze 156 pocz¹tkowo usi³owa³ Tyberiusz t³umaczyæ jako wyraz niezadowolenia ze swych reform, ¿e natchnê³a je ¿ó³æ i gorycz, a nie wewnêtrzne przekonanie.Mawia³ te¿ czêsto: „Niech mnie nienawidz¹, byleby uznawali" 157.Nastêpnie dowiód³ swym postêpowaniem ca³kowitej ich prawdziwoœci i s³usznoœci.60.W kilka dni po przybyciu na Kapri pewnemu rybakowi, który przyniós³ mu niespodziewanie wspania³y okaz barweny podczas jego odpoczynku w zacisznej samotni, kaza³ twarz podrapaæ ta¿ sam¹ ryb¹, przera¿ony tym, ¿e rybak zdo³a³ przedostaæ siê do niego od ty³u wyspy przez urwiska i bezdro¿a.Rybak wœród mêczarni pociesza³ siê myœl¹, ¿e nie przyniós³ cesarzowi jeszcze olbrzymiej langusty, któr¹ równie¿ z³apa³.Tyberiusz rozkaza³ mu poszarpaæ twarz tak¿e langust¹.Œmierci¹ ukara³ pretorianina za kradzie¿ pawia z ogrodu.W czasie pewnej podró¿y lektyka, w której by³ niesiony, zapl¹ta³a siê w krzakach; Tyberiusz powali³ na ziemiê-i zach³osta³ nieomal na œmieræ centuriona z pierwszej kohorty, odpowiedzialnego za zbadanie drogi.61.Wkrótce wybuch³o jego okrucieñstwo w ca³ej pe³ni.Nigdy te¿ nie brakowa³o mu ofiar.Najpierw przeœladowa³ najbli¿sze otoczenie i znajomych matki, póŸniej wnuków i synowej, wreszcie Sejana.Po straceniu tego ostatniego okaza³ siê najsro¿szy.Przez to wiêc udowodni³ najbardziej, ¿e nie tyle Sejan jego samego zwykle pobudza³, ile ¿e na jego w³asne ¿¹danie podsuwa³ tylko mo¿liwoœci.Jednak Tyberiusz w pamiêtniku, w którym skreœli³ z grubsza i pokrótce zarys swego ¿ycia, oœmieli³ siê napisaæ, ¿e „Sejana ukara³, gdy¿ siê dowiedzia³, i¿ ten pastwi siê nad dzieæmi Germania, jego syna".Tymczasem on sam zg³adzi³ obydwu: jednego, gdy ju¿ Sejan popad³ w podejrzenie, drugiego - po upadku Sejana 158.D³ugo trwa³oby wyliczanie wszystkich jego okrucieñstw pojedynczo.Wystarczy wymieniæ bardziej charakterystyczne rodzaje okrucieñstwa, jakby wzory.¯aden154 Romulus tu uosabia Rzym; autor epigramu urz¹dza grê s³own¹ z przydomkiem Sulli (Lucius Sulla F e l i x): szczêœliwy by³ Sulla, ale dla siebie, gdy¿ innym zgotowa³ pro-skrypcje w latach 82-81 przed n.e.155 Mariusz dopuœci³ siê proskrypcyj w r.87 przed n.e.po powrocie z Afryki.156 przek³ad polski epigramu pióra Stanis³awa Pliszczyñskiego.157 Treœæ cytatu z tragedii Akcjusza (Ribbeck, Trag.Rom.fragm., Accius, s.203): Oderint dum metuant, „niech nienawidz¹, byle siê bali", zmieni³ Tyberiusz na: oderint dum probent, „niech nienawidz¹, byleby uznawali".158 Sejan zgin¹³ w r.31 n.e., Neron umar³ ju¿ w r.29 n.e., a Druzus dopiero w r.33 n.e.165„Jeszcze siê z tob¹ nie pogodzi³em".Pewien by³y konsul zamieœci³ w swych rocznikach nastêpuj¹cy fakt: oto podczas wielkiej uczty, w której i on sam bra³ udzia³, karze³ obecny przy stole159 Aulus Gellius (N.A.IV 9, 5) podaje, ¿e opatrywano terminem religiosi pewne dni, splamione z³¹ wró¿b¹, podczas których nie wolno by³o sk³adaæ ofiar i niczego przedsiêwzi¹æ.Jednoczeœnie dodaje, ¿e nie nale¿y ich mieszaæ z dniami tzw.nefasti (zabronionymi, tj.takimi, w których nie wolno sprawowaæ s¹dów ani urz¹dzaæ zgromadzeñ ludowych).160 Agamemnon, król Achajów, w³adca Myken na Peloponezie, brat Menelaosa, króla Sparty.Poeta Mamercus Scaurus w swej tragedii (Tac.Ann.VI 29) mia³ jakoby robiæ aluzje do Tyberiusza.By³a to tragedia pt.Atreus, przedstawiaj¹ca spór zbrodniczych braci: Atreusa i Thyestesa, co mog³o przypominaæ stosunki rodzinne Tyberiusza.161 Aulus Cremutius Cordus (Tac.Ann.IV 34), autor Annales, w których prawdopodobnie przedstawi³ dzieje wojen domowych a¿ do Augusta.Tacyt(/.c.) podaje piêkn¹ jego mowê obroñcz¹, po wyg³oszeniu której opuœci³ senat i zamorzy³ siê g³odem.Senat uchwali³, ¿eby jego dzie³o zosta³o spalone przez edylów.Ale zachowa³o siê i zosta³o wydane (Swet.Kal.16).Schody Gemoñskie (scalae Gemoniae), wiod¹ce z wiêzienia (carcer nad Forum Romanum) na ni¿ej po³o¿on¹ ulicê.Tacyt podaje jeden tylko taki wypadek, mianowicie z córk¹ Sejana (Tac.Ann.V 9)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]