[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ostatnia z tych reguł jest szczególnie ważna.Behawior badawczy odgrywa rolę również w takich podstawowych kategoriach zachowań, jak odżywianie się, walka, rozród itp.Tu jednak ogranicza się on tylko do wczesnych, apetytywnych faz tych czynności i dostosowany jest do szczególnych wymogów tego rodzaju sytuacji.U wielu gatunków nie pełni on poza tym żadnej innej funkcji.Nie znają one badania dla samego badania.Jednakże u wyższych ssaków i -w maksymalnym stopniu -u ludzi tendencje badawcze wyodrębniły się jako osobny, specyficzny popęd.Jego funkcją jest dać nam możliwie najbardziej subtelną i złożoną świadomość otaczającego świata oraz naszego stosunku do niego, przy czym nie chodzi tu o lepsze poznanie konkretnych sytuacji życiowych, lecz o wiedzę niejako uogólnioną.T o, co zdobywamy dzięki badaniu świata, można zastosować wszędzie, w dowolnym czasie i w dowolnym kontekście.W powyższych rozważaniach nie uwzględniłem rozwoju nauki i techniki dlatego, że wiązał się on przede wszystkim ze specyficznym doskonaleniem metod realizowania podstawowych celów praktycznych, takich jak walka (broń), odżywianie się (rolnictwo), budowanie gniazd (architektura) i osobista wygoda (medycyna).Jest jednak rzeczą interesującą, że wraz z upływem czasu i z coraz silniejszym zazębianiem się postępów technicznych, pasja czysto badawcza przeniknęła również w sferę nauki.Badania, poszukiwania naukowe w bardzo dużej mierze opierają się na wymienionych wyżej "regułach zabawy".W ściśle teoretycznych badaniach uczony posługuje się wyobraźnią w ten sam sposób co artysta.Mówi on raczej o pięknym niż o celowym czy korzystnym eksperymencie.Podobnie jak artysta, interesuje się badaniem dla samego badania.Cieszy się wprawdzie, jeśli rezultaty jego studiów okazują się pożyteczne ze względu na jakieś potrzeby praktyczne, ale jest to dla niego sprawa drugorzędna.W ramach behawioru badawczego -bez względu na to, czy przejawia się on w dziedzinie sztuki czy nauki -toczy się nieustanna walka między popędem neofilicznym a neofobicznym.Pierwszy z nich popycha nas ku nowym doświadczeniom, każe pożądać nowości, drugi natomiast powstrzymuje nas przed tym, każąc szukać ucieczki w sferę zjawisk znanych.Nieustannie żyjemy w stanie konfliktu między fascynacją, zawartą w bodźcach nowych, a uczuciem pewności zawartym w bodźcach znanych i starych.Gdybyśmy utracili nasz popęd neofiliczny, przestalibyśmy się rozwijać.Gdybyśmy zaś zniszczyli nasz popęd neofobiczny, szybko uleglibyśmy katastrofie.Ta konfliktowa sytuacja nie tylko tłumaczy takie łatwo widoczne zjawiska jak fluktuacje mody w uczesaniu i ubieraniu się czy mody na meble i samochody, lecz także stanowi siłę napędową całego naszego postępu kulturowego.Poszukujemy i okopujemy się na nowych pozycjach, siadamy i stabilizujemy się.Krok po kroku rozszerzamy naszą świadomość i zrozumienie zarówno własnej natury, jak i skomplikowanego środowiska, w którym żyjemy.Jest jeszcze jeden specjalny aspekt behawioru badawczego, który nie może tu zostać bez wzmianki.Chodzi mi o pewną krytyczną fazę rozwoju zabawy w okresie dziecięcym.Towarzyszami zabawy bardzo małego dziecka są przede wszystkim jego rodzice, ale potem zainteresowanie przesuwa się z rodziców na rówieśników.Dziecko staje się członkiem młodzieńczej "grupy zabawowej".Jest to krytyczny moment w jego rozwoju, w swym aspekcie badawczym ma on bowiem dalekosiężne konsekwencje dla późniejszego życia jednostki.Oczywiście, wszystkie formy eksploracji w tym delikatnym wieku mają dalekosiężne konsekwencje -dziecko, któremu nie uda się przeniknąć tajników muzyki czy malarstwa, będzie miało z nimi trudności jako człowiek dorosły -ale kontakty interpersonalne są ważniejsze od wszystkich innych.Dorosły, który nie zapoznał się z muzyką jako dziecko i styka się z nią po raz pierwszy, może odczuwać trudności, ale nie będą one nie do pokonania.Jednakże dziecko, które było zdecydowanie odcięte od kontaktów społecznych nawiązywanych w czasie zabawy, będzie jako człowiek dorosły zawsze skrępowane w swych interakcjach społecznych [ Pobierz całość w formacie PDF ]