Szkrudlik Maria z Magdali

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W rękach trzyma trzy chleby.Malowidło topochodzi z roku 1480.Trzy chleby, jako atry�but świętej Marii Egipcjanki, zespalają się z le-') Kult świętej Marii Egipcjanki rozkwitał przedewszystkim we Francji.W Paryżu znajdował się niegdyśgotycki kościół pod wezwaniem tej świętej.gendą o pokutnicy.Według tego zródła, MariaEgipcjanka, przed udaniem się na pustynię za�kupiła uj Jerozolimie trzy chłeby, jako jedynyzapas na daleką drogę.W ilustracjach legend i u; tuizerunkachMarii z Magdali i Marii Egipcjanki różnicępostaci starali się malarze umydatnić za po�mocą odrębnego traktomania zasłony z młosóm,pokrymającej nagość pokutnic.U Marii Mag�daleny bujne i długie młosy spadają na ra�miona i okrymają całą postać jakby płaszczem.Natomiast Maria Egipcjanka, zgodnie ze sło�mami legendy, posiada �młosy jako mełna�,pokrymające ciało �niby runo omcze�.Różnica ta bardzo silnie umydatniona jestna przykład m tryptyku śmiętej Marii Egip�cjanki z kościoła śmiętego Rocha i Mikołajam Moszczenicy koło Starego Sącza (obecniemłasność Muzeum Narodomego m Krakomie).Całe ciało śmiętej, z myjątkiem tmarzy,rąk i stóp, pokryte jest jakby mełną.Nie�znany malarz polski z końca XV stulecia przed-stamił tutaj Marię Egipcjankę uniesioną rękamianiołom m przestmorza pomietrza, koronomanąprzez cherubinóm (gloryfikacja śmiętej MariiEgipcjanki).1) Motym unoszenia śmiętej Marii') Reprodukcję tego obrazu znajdzie czytelnik w uiy-daiunictujie Muzeum Narodomego m Krakomie: Obrazypolskiego pochodzenia m Muzeum Narodomym m Kra�komie, miek XIV XVI.Opracomał Fel.Kopera i J.Kmiat-komski, Krakóm, 1929.132Egipcjanki na modlitwę przez aniołom jest tak�że treścią, m kamieniu wykonanej, polichro-momanej płaskorzezby z początkom XVI stu�lecia z kościoła śmiętego Jana m Toruniu.Wcześniejsze od płaskorzezby z Torunia sądmie, fragmentarycznie tylko zachomane rzezbyz kościołom m Smarzemie (około 1480)i m Olszómce (koniec XV).*)Do jednych z piermszych mizerunkóm Egip�cjanki m Hiszpanii należy obraz z katedrym Barcelonie, dzieło katalońskiego malarzaLuis Barrassa (czynny m latach 1360 1424).Wybitnie realistyczno-portretomy charakterposiadają zabytki hiszpańskie, zmiązane z kultemEgipcjanki, pochodzące z XVII mieku, jak re-likmiarz śmiętej m kształcie jej popiersia, my-konany m srebrze (katedra m Pamplona), jakmizerunki Egipcjanki pendzla Ribery z ma�dryckiego Prado, z muzeum m Montpellieri z Museo Filangeri m Neapolu.Ostatnio my-mieniony mizerunek jest młaścimie portretemcórki malarza.Zmierć pokutnicy odtmorzył Piętro Berettinida Cortona (1596 1669) m obrazie z Palazzoy Reprodukcje tych rzezb podaje: Polska Sztuka Go�tycka.Katalog wystawy.Opracował Dr Michał Walicki,Warszawa 1935, Wydawnictwo Instytutu Propagandy Sztuki.Katalog ten podaje błędnie rzezby z Smarzewa i Olszówkijako wizerunki Marii Magdaleny.Wełnista osłona ciałw obu zabytkach stwierdza, że są to wizerunki Egipcjanki.133Pitti me Florencji, m którego tle zaznaczył Ima,mygrzebującego grób dla zmarłej.Marię Egipcjankę pomstrzymaną ręką aniołau mrót kościoła śmiętego Grobu m Jerozolimieprzedstamił Malosso m smej mielkiej kompo�zycji z kościoła śmiętego Piotra i śmiętego Je�rzego m Kremonie.Kult śmiętej Marii Egipcjanki rozkmitał nie�gdyś mcale bujnie m zachodnio-południomychziemiach Polski.Pomnikami tego kultu byłykościoły, pośmięcone Egipcjance, pieśni koś�cielne i literatura democyjna,1) obrazy i rzezby.Już m czasach przed Kazimierzem Wielkimistniał na mzgórzu mamelskim kościół podmezmaniem tej śmiętej, założony, jak przy�puszcza Długosz (Liber benef., str.252), przezNorbertanki na Zmierzyńcu m Krakomie.Nie mielki ten kościółek czy kaplicę roz�szerzył Kazimierz Wielki.2)r) �Zwierciadło prawdziwej pokuty, to jest nabożeństwodo świętej Marii Egipcjanki, pokutujących patronki, z go�dzinkami, litaniami, hymnami i krótkiem opisaniem życiatej świętej przez archikonfraternię literacką pod tytułemWniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i świętego JanaNepomucena przy kościele świętego Wojciecha w Rynkukrakowskim zostającą, do druku podana 1744 w Krakowie�.2 Resztki tego kościoła odkryto w latach ostatnich)(Szyszko-Rohusz A., Z historii romańskiego Wawelu, Ro�cznik Krakowski, tom XIX, oraz Feliks Kopera: O koś�ciołach na Wawelu, Rocznik Krakowski, tom VIII).134Na Wschodzie, obok kultu Marii Egipcjanki,szeroko rozkmitał kult innej, namróconej jamno-grzesznicy, Thaidy.W Bamarii po dzień obecny żyma jestcześć dla pienuszej męczennicy tego kraju darunej służebnicy Wenery, śmiętej Afry.Thais (Taida), kurtyzana egipska z po�czątkom IV stulecia, namrócona przez śmiętegoPafnucego, pustelnika, zakończyła życie m sa�motnej celi, po czteroletniej pokucie.Historiajej życia znana jest z rękopisu z XII udeku,napisanego podobno przez Marboda, biskupafrancuskiego.Mómi o niej rómnież LegendaZłota Jakuba z Vor�gine.(Vide rómnież: Su-rius: Vitae Sanctorum i Rosmeide: Vitae Sanc�torum Virginum).Kościół Wschodni obchodzi jej uroczystośćm dniu 8 pazdziernika.Zabytki sztuki, zmiązane z kultem śmiętejTaidy są niezmiernie rzadkie, na Zachodziepramie nieznane.Przedstamiana byma jakopokutnica, modląca się m małej celi.Zmięta Afra, kurtyzana z Wendelicji nadLechem (Augusta Vindelicorum, kolonia rzym�ska m Bamarii), dała początek miastu Augs-burgomi.Według podania, już m IV miekuistniała m Wendelicji gmina chrześcijańska,której piermszym biskupem był Narcyzz Gerony.On to młaśnie namrócił śmiętąAfrę mraz z jej matką Hilarią i trzema zamo-135dowymi towarzyszkami (Digna, Eunomiai Eutropia).W roku 304, za Dioklecjana,m dniu 5 lub 7 sierpnia święta Afra zginęłaśmiercią męczeńską na stosie, uduszonadymem.Ciało jej odszukała Hilaria i trzytowarzyszki Afry.Hilaria, Digna, Eunomiai Eutropia zginęły również śmiercią mę�czeńską, spalone wraz z domem, który za�mieszkiwały.Ciało świętej Afry spoczywa odroku 1064 we wspaniałym tumie w Augsburgu,wzniesionym pod wezwaniem świętego Ulrychai świętej Afry.Kościół zaliczył Afrę w poczetświętych w roku 1064.*) Zwięta Afra czczona1jest jako pierwsza męczennica Bawarii i pa�tronka pokutujących jawnogrzesznic.2)Zwiętej Afrze z Augsburga poświęcone sąnastępujące zabytki sztuki: romański witrażw tumie we Fryburgu (wizerunek świętej;w ręce dzierży puszkę na wonności i palmę); witraż w tumie w Augsburgu z XI wieku(postać świętej); rzezbione popiersie świętej,dzieło Riemenschneidera z Muzeum Narodo-]) Passio M.G.SS.rer.Merov.III.oraz Potthast 1141 f.i Annal.Boi.XVII, 433.Patrz również: Ks.Piotra Skargi:�%7ływot i męczeństwo Zwiętej Afry, nierządnicy i z towa�rzyszkami jej, pisany z starodawna, wedle kościelnychksiąg.Męcz.położony u Syryusza�.2) Zwiętej Afry z Augsburga nie należy utożsamiaćz drugą świętą tego samego imienia, męczennicą z Brescji,patronką tego miasta, która poniosła śmierć za wiarę zaczasów cesarza Hadriana (24 maja) [ Pobierz całość w formacie PDF ]