[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.KoherencyjnÄ… definicja prawdy prowadzi do uznania ka\
dej niesprzecznej (spójnejlogicznie) opowieści za prawdziwą; mo\
e być parę takich ró\
nych138opowieści na dany temat.Niektórzy \
Ä…dajÄ…, a\
eby za prawdziwą uznawać teorię nie tylkoniesprzeczną, lecz i zgodną z danymi doświadczenia; w ten sposób jednak właściwierezygnuje się z koherencyjnej definicji prawdy i staje się wobec pytania: dlaczego todoświadczenie ma być kryterium prawdziwości? Czy nie ma tu ukrytego powrotu dodefinicji klasycznej?Pragmatystyczna definicja prawdy w sposób ukryty - wydaje się - zakłada klasycznepojmowanie prawdziwości.U\
yteczność poznania trzeba stwierdzić w jakimś poznaniu;co z kolei jest miarą wartości tego poznania: te\
jakaÅ› u\
yteczność? Poza tym jedynie zpunktu widzenia klasycznej koncepcji prawdy mo\
na przeprowadzić następującerozwa\
anie (stanowiące uzasadnienie przyjęcia definicji pragmatycznej): warunkiemnieprzypadkowej skuteczności działania jest właściwa orientacja co do przedmiotu iwarunków działania, przeto nieprzypadkowa skuteczność działania D kierującego sięteorią T świadczy (z pewnym prawdopodobieństwem) o prawdziwości T.W myślpragmatystycznej definicji prawdy jeśli działania oparte na dwu ró\
nych teoriach (na tensam temat) są równie skuteczne, to obie teorie nale\
y uznać za równie prawdziwe.Wpewnych szczególnych okolicznościach teoria skądinąd nieprawdopodobna lub wręczfałszywa (w myśl klasycznej definicji prawdy) mo\
e się okazać lepszym narzędziemdziałania ni\
teoria uchodząca za prawdziwą czy prawdopodobną; w takim razieprawdziwość w sensie pragmatystycznym byłaby zrelatywizowana do celów iokoliczności działania.Oczywistość (łac.evidentia), o której mówi ewidentystyczna definicja prawdy, mo\
narozumieć dwojako: jako oczywistość podmiotową (subiektywną) i jako oczywistośćprzedmiotową (obiektywną).Pierwsza to świadomość tego, \
e jest tak a tak, a nie inaczej,poczucie pewności polegającej na silnej asercji bez wahania, wątpienia czy podejrzenia,\
e mo\
e być inaczej.Tak pojęta oczywistość mo\
e wprowadzać w błąd, poniewa\
mo\
ebyć następstwem ró\
nego typu psychicznych mechanizmów i motywacji.Takinterpretowana ewidentystyczna definicja prawdy prowadzi do relatywizmu.Natomiastoczywistość przedmiotowa to świadomość sposobu dania przedmiotu podmiotowi wprze\
yciu poznawczym i świadomość tego, jak ten sposób wyznacza (determinuje,gwarantuje) wartość poznawczą uzyskanego wyniku.Tak rozumiana oczywistośćzazwyczaj nie jest czymś spontanicznym, nie przygotowanym przez odpowiednie zabiegipoznawcze.Jest odsłonięciem ostatecznej podstawy (wiarygodności) naszych stwierdzeń.W tak zinterpretowanej ewidentystycznej definicji prawdy zachodzi sprzę\
enie istotyprawdy (polegającej na zgodności myśli z jej przedmiotem) z kryterium prawdy(stanowiącym wskaz
nik odsłaniający, ujawniający zachodzenie tej zgodności).13919 03.ABSOLUTYZM A RELATYWIZM.- W teorii prawdy istnieje spór o właściwościprawdy.Według absolutyzmu (teoriopoznawczego) prawda (w sensie klasycznym) jestabsolutna, tzn.prawdziwość jest cechą poznania niestopniowalną, niezmienną iniezale\
ną od podmiotu poznającego (uznającego coś za prawdę) i zewnętrznychokoliczności.Prawdziwość jest wyznaczona wyłącznie przez relację zachodzącą międzytreścią danego poznania (sądu) a jego przedmiotem (stanem rzeczy, do którego się ówsąd odnosi).Negacją absolutyzmu jest relatywizm (teoriopoznawczy).Według niego tosamo zdanie mo\
e być raz prawdziwe, raz fałszywe.Jeśli głosi się zale\
nośćprawdziwości sądu (zdania) od osoby uznającej go, mamy do czynienia zsubiektywistyczną postacią relatywizmu.Mo\
e być subiektywizm indywidualistyczny igatunkowy czy rodzajowy (relatywizujÄ…cy prawdziwość do kategorii podmiotupoznajÄ…cego).Bywa relatywizm biologiczny, socjologiczny, historyczny, lingwistycznyitp.Oto główne powody gÅ‚oszenia relatywizmu w teorii prawdy: 1° nieodró\
nianiekształtu, zewnętrznej postaci wyra\
eń od ich (często współokreślonego przez kontekst)znaczenia (np [ Pobierz całość w formacie PDF ]