[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Naciski Edena i spowodowane nimidyrektywy rządu z Londynu skłoniły w końcu przywódców polskiego podziemia - wbrewzdaniu części z nich, Okulickiego nie wyłączając - do przyjęcia zaproszenia na rozmowy,które - jak się okazało - wcale w założeniu nie miały być rozmowami.Gdy w czerwcu 1945 r.Stanisław Mikołajczyk, były premier rządu RP w Londynie, a wtedy już opozycjonista tegorządu (kierowanego od listopada 1944 przez Tomasza Arciszewskiego), przebywał wMoskwie w celu prowadzenia rozmów zmierzających do utworzenia Rządu JednościNarodowej, równocześnie (w dniach od 18 do 21 VI 1945) Kolegium Wojskowe SąduNajwyższego ZSRR sądziło 15 wybitnych działaczy polskiego państwa podziemnego,skazując 12 spośród nich na kary więzienia13.Generał Leopold Okulicki, komendant główny Armii Krajowej, skazany został na 10lat więzienia; inż.Jan Stanisław Jankowski, wicepremier Rządu RP, i Stanisław Jasiukowiczna 5 lat więzienia; przewodniczący Rady Jedności Narodowej Kazimież Pużak na półtoraroku więzienia; prezes Stronnictwa Narodowego Aleksander Zwierzyński na 8 miesięcywięzienia; prezes Zjednoczenia Demokratycznego Eugeniusz Czarnowski na 6 miesięcywięzienia; członek RJN Stanisław Mierzwa na 4 miesiące więzienia; członek RJN ZbigniewStypułkowski na 4 miesiące więzienia; prezes Stronnictwa Pracy Józef Chaciński na 4miesiące więzienia; członek RJN Franciszek Urbański na 4 miesiące więzienia.StanisławaMichałowskiego, Kazimierza Kobylańskiego i Józefa Stemlera uniewinniono.Działacza PPS,ministra Antoniego Pajdaka, skazano w odrębnym procesie na 5 lat więzienia.Wkonsekwencji w więzieniach ZSRR zmarli: gen.Leopold Okulicki, pełnomocnik Rządu JanStanisław Jankowski i członek Krajowej Rady Ministrów Stanisław Jasiukowicz14.Pozostalipowrócili do kraju, gdzie kilku z nich było następnie przez szereg lat więzionych, a byłyprzewodniczący Rady Jedności Narodowej, zasłużony działacz PPS Kazimierz Pużakzakończył życie 30 IV 1950 r.w więzieniu w Rawiczu.Tymczasem w kraju do czerwca 1945 r.funkcję pełnomocnika Rządu pełnił po JanieStanisławie Jankowskim zasłużony w czasie okupacji niemieckiej kierownik Walki Cywilnej,ludowiec, adwokat Stefan Korboński.Dzień 28 czerwca 1945 r., dzień utworzeniaTymczasowego Rządu Jedności Narodowej w wyniku decyzji podjętych w Moskwie przezprzedstawicieli trzech wielkich mocarstw, stanowi kres funkcjonowania Polskiego PaństwaPodziemnego.Likwidację agend Delegatury Rządu przeprowadzał Jerzy Braunprzewodniczący wówczas - w ramach przyjętej rotacji okresowej - Radzie JednościNarodowej.Na początku lipca 1945 r.wydano ostatni numer tajnego pisma  RzeczpospolitaPolska , oficjalnego organu Delegatury Rządu na Kraj.W pierwszych dniach lipca 1945 r.nastąpiło uznanie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej przez większość państw naświecie przy równoczesnym cofnięciu uznania dla rządu RP w Londynie.Na czele Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej stanął EdwardOsóbka-Morawski, poprzednio przewodniczący PKWN i premier Rządu Tymczasowego,reprezentant grupy tych socjalistów, którzy już w czasie okupacji związali się bliskąwspółpracą z PPR, wicepremierami zostali Władysław Gomułka i Stanisław Mikołajczyk.Wskład rządu wszedł m.in.Czesław Wycech, były dyrektor Departamentu Oświaty i Kultury, awięc w ciągu ponad czterech lat jeden z obdarzonych ważną funkcją działaczy PolskiegoPaństwa Podziemnego.Zgodnie z postanowieniami konferencji jałtańskiej Tymczasowy Rząd JednościNarodowej  miał obowiązek przeprowadzenia możliwie najprędzej wolnych inieskrępowanych wyborów, opartych na głosowaniu powszechnym i tajnym , w którym będąmiały prawo wystawiać kandydatów wszystkie partie demokratyczne.Bilans społecznomoralny Polskiego Państwa Podziemnego, zjawiska unikatowego whistorii Polski, a chyba i w historii świata, jest zdecydowanie dodatni, mimo przegranej - wwyniku drugiej wojny światowej - koncepcji politycznej odbudowy Polski jako suwerennego,demokratycznego państwa o strukturze pluralistyczno-parlamentarnej modelu zachodniego.Do rzędu problemów badawczych natomiast należy niewątpliwie zjawisko skutkówpsychologicznych i politycznych Polskiego Państwa Podziemnego dla dziejów myślenia ipostępowania społeczeństwa polskiego po 1945 r.Pozostaje sprawą otwartą, w jakim stopniudoświadczenia tych lat, a szczególnie końcowego okresu Polskiego Państwa Podziemnego,Powstania Warszawskiego, i zmiany władzy w 1945 r.wywarły wpływ na postawy ludzi,wybór dróg i metod działania zarówno w pierwszych latach po drugiej wojnie światowej, jakw roku 1956 i w póz
niejszym jeszcze okresie, aż po chwilę dzisiejszą [ Pobierz całość w formacie PDF ]