[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Znany by³ równie¿ w czasach nowo¿ytnych i oznacza³ wówczas wierszowany utwór o formie monologu w³o¿onego w usta postaci literackiej na ogó³ pasterza, z przewa¿aj¹cym udzia³em elementów dialogowych i opisowych.Do literatury polskiej ten gatunek wprowadzi³ Kochanowski.Obok sielanki narracyjne wystêpowa³ równie¿ sielanka dialogowa, sielanka udramatyzowana.Tematyka z ¿ycia pasterskiego lub wiejskiego przedstawiana by³a w sposób realistyczny lub konwencjonalny (sielanka konwencjonalna).Dla sielanki staropolskiej charakterystyczna by³a dwup³aszczyznowoœæ, polegaj¹ca na wystêpowaniu podmiotu wypowiedzi (i sytuacji) oraz wypowiedzi przytoczonej.W sielance wyra¿a³a siê têsknota za ¿yciem natury i niechêci do miasta, charakterystyce to dla kultury dworskiej z w³aœciwym jej pragnieniem zwrotu do ludowoœci.nowelaOd w³oskiego s³owa "novella" co oznacza nowoœæ.Jest to krótki utwór epicki, który charakteryzuje zwiêz³oœæ kompozycji (wyraŸny punkt kulminacyjny, puenta), ograniczenie liczby postaci, wprowadzenie tylko jednego w¹tku, skupienie siê na jednym tylko problemie, jeden punkt widzenia.Ukszta³towa³a siê ona we W³oszech w renesansie.Sta³a siê œrodkiem wprowadzenia do literatury œrodowiska mieszczañskiego z jego ¿yciem codziennym i ludŸmi, problematyk¹ obyczajow¹ i psychologiczn¹, co wyraŸnie odró¿nia³o ten gatunek od epiki wierszowanej.26.2 Religijnoœæ Miko³aja SêPa-SzarzyñskiegoMiko³aj Sêp-Szarzyñski to twórca renesansu, ale wprowadza on elementy barokowe.W jego poezji zauwa¿amy brak pogody ducha czy afirmacji ¿ycia.Na pierwszy plaan wysuwaj¹ siê sprawy religijne.Stawia cz³owieka wobec si³y jak¹ jest Bóg.Utwory jego to zbiór sonetów.Wyda³ tomik "rymy, albo wiersze polskie".Sonet IVCz³owiek walczy z pokusami i s³aboœciami œwiata.Pierwsza strofa mówi o sytuacji cz³owieka w œwiecie.Ci¹g³a walka z hetmanem ciemnoœci-szatanem, który popycha ludzi do z³a.Cia³o d¹¿y do przyjemnoœci i szkodzi duszy.Pokój duszy jest szczêœciem, ale dusza ludzka nie ma spokoju i musi walczyæ.Jest to dramatyzm ludzkiego ¿ycia.Cz³owiek jest skazany na rozdwojenie miêdzy pragnieniem, a niespe³nieniem.Ró¿ni siê to od humanizmu chrzeœcijañskiego w którym nie ma diab³a w przeciwieñstwie do liryki Sêpa-Szarzyñskiego.Œwiat jest miejscem gdzie czekaj¹ na ludzi pokusy prowadz¹ce do nieszczêœcia i braku zbawienia.Cz³owiek uzale¿niony jest od czynników zewnêtrznych.Dusza i cia³o to dwie czêœci ludzkiej naatury.Cia³o jest prymitywnie ziemskie i pragnie rozkoszy.Dusza zaœ d¹¿y do doskona³oœci, obce s¹ jej pragnienia ziemskie.St¹d ból w cz³owieku w pragnieniu rozkoszy i jednoczesnym d¹¿eniu duszy do doskona³oœci.Cz³owiek mo¿e zwyciê¿yæ tylko przy pomocy Boga.Sam jest s³aby i w¹t³y i nie radzi sobie z rozdwojeniem.W œwiecie stworzonym przez Boga, panoszy siê szatan, a cz³owiek skazany jest na walkê, której patronuje Bóg.Œwiat nie jest doskona³oœci¹.Bóg w swej wielkoœci pozostaje niewzruszony i obojêtny.Sonet V - "O nietrwa³ej mi³oœci."Cz³owiek pragnie mi³oœci, ale mi³uj¹c traci z oczu cel ¿ycia.Zaœlepiony mi³oœci¹ nie dostrzega prawdziwych wartoœci.Gdy cz³owiek nie kocha to cia³o siê smuci, a dusza raduje.Mi³oœæ to w³aœciwoœæ ludzkiego ¿ycia.Jest nie trwa³a i prowadzi do cierpienia.Ponownie widzimy, ¿e cz³owiek zawieszony jest miêdzy pragnieniem, a nie spe³nieniem.Cz³owiek nie mo¿e byæ szczêœliwy.Gdy kocha to te¿ czegoœ mu brakuje.Nie mo¿e byæ szczêœliwy.Czy kocha czy te¿ nie kocha.Cz³owiek zawieszony jest pomiêdzy dobrem, a z³em.Cz³owiek by byæ w pe³ni cz³owiekiem musi podj¹æ walkê.Dopiero w chwili œmierci cz³owiek zyskuje pokój.Miko³aj Sêp-Szarzyñski tworzy³ poezjê bêd¹c¹ pomostem renesansu i baroku.W utworach prezentowanych wyrzej elementy renesansu to:1) mi³oœæ do ¿ycia, fakt i¿ przemijanie nie umniejsza jego wartoœci.Poeta pragnie ¿yæ.2) Walka z szatanem, ale nie odmalowuje strasznych obrazów szatana i œmierci (pe³nych grozy)3) Cz³owiek to istota godna i szlachetna choæby przez trud walki jak¹ podejmuje4) Poeta doctus, uczony w rzemioœle poetyckim, na wzór humanistów.Cechy baroku to:1) Barokowy styl obrazowania, zmiennoœæ toku zdañ, ozdobnoœæ wypowiedzi, gwa³townoœæ i uczciwoœæ wyrazu.Same tytu³y sonetów te¿ to potwierdzaj¹: s¹ d³ugie, ozdobne i rozbudowane.2) Zmiana renesansowego œwiatopogl¹du.Trwoga wynikaj¹ca ze zmiennoœci i znikomoœci ludzkiego œwiata.Cz³owiek jest samotny i s³aby.¯ycie to zadanie do wype³nienia.Ci¹g³a walka z szatanem, niepokój, przemijalnoœæ, zagubienie zastêpuj¹ ³ad i harmoniê renesansu.3) Barokowy motyw szatana, œmierci, przemijalnoœci i marnoœci rzeczy doczesnych.B A R O K27.Ramy czasoweEUROPAXVII w.we FRANCJI nie by³o28.CHARAKTERYSTYKA CZASÓW BAROKU28.1 SYTUACJA POLITYCZNA I KULTURALNA NA ZACHODZIE EUROPYczas kontrreformacjitolerancja religijna zanika³awe Francji rozwija³a siê kulturazapanowa³a moda na wszystko co francuskie28.2 ABSOLUTYZMnajdoskonalszy typ ustroju XVII w.uwa¿any za najlepszy ustrój pañstwowykról mia³ w nim nieograniczon¹ w³adzêsam nikomu i niczemu nie podlega³28 [ Pobierz całość w formacie PDF ]